नेपालमा कम्युनिस्ट आन्दोलनको विडम्बना

  नेपालमा “कम्युनिस्ट” आन्दोलनले कहिल्यै सामान्य स्थान ओगटेको थिएन। यो आन्दोलन समानता, वर्गमुक्त समाज र सर्वहारा शासनको आदर्श बोकेर जन्मिएको थियो। देशका आम जनताले परिवर्तन, न्याय र समान अवसरको सपना कम्युनिस्ट विचारमार्फत देखेका थिए। तर आजको यथार्थले त्यो सपना बिखण्डित र विकृत रूप धारण गरिसकेको छ।

एक समय जनताको अधिकारका लागि जंगल र गल्लीमा संघर्ष गर्ने नेताहरू अहिले संसदीय प्रणालीभित्र सत्ता र पैसाको खेलमा रमाइरहेका छन्। समानता र वर्गसंघर्षका नारा बोकेका यी पात्रहरूले अहिले असमानता र अन्यायकै नयाँ संरचना सिर्जना गरेका छन्।

राज्यका स्रोत र शक्तिको दोहन गर्दै, राजनीतिक व्यापारलाई संस्कारको रूपमा रूपान्तरण गर्ने प्रवृत्ति बढ्दै गएको छ। यो प्रवृत्तिले विचारभन्दा स्वार्थ, आदर्शभन्दा पद र जनताभन्दा परिवार प्राथमिक बन्न पुगेको देखिन्छ।

यदि आजको अस्थिरता, अराजकता र जनअविश्वासका मूल पात्र खोज्ने हो भने, ती कांग्रेस वा एमाले मात्र होइनन्। पछिल्ला वर्षहरूमा कम्युनिस्ट नामधारी “नकाबपोश खाओवादीहरू” वा विभाजित गुटहरूले नै देशलाई बढी संकटतर्फ धकेलेका छन्। उनीहरूले अधिकार र समानताको नाममा जनतालाई भ्रमित पारे, तर सत्तामा पुगेर त्यही जनतालाई उत्पीडन र विभेदको चक्रमा फसाए।

आज नेपाली जनतामा परम्परागत दलहरू — चाहे ती कांग्रेस, एमाले वा विभिन्न कम्युनिस्ट नामधारी समूह हुन् — प्रती गहिरो निराशा र वितृष्णा फैलिएको छ। यी दलहरूको कार्यशैली, विचार, र जनतामाथिको गैरजिम्मेवार व्यवहारले अहिलेको पुस्तामा नयाँ सोचको आवश्यकता महसुस गराएको छ।

विशेष गरी Gen Z पुस्ता अब यथास्थितिवादलाई अस्वीकार गर्दै नयाँ वैकल्पिक राजनीतिक शक्तिको खोजीमा निस्किएको छ।

यो आन्दोलन केवल असन्तोषको परिणाम होइन, यो नयाँ चेतना र परिवर्तनको संकेत हो।

आगामी दिनहरू अब ती दलहरूको हुने छैनन् जसले जनतालाई केवल मतदाता सम्झे — अब समय ती शक्तिहरूको हुनेछ जसले विचार, पारदर्शिता र उत्तरदायित्वका माध्यमबाट जनताको विश्वास पुनःस्थापना गर्नेछन्।

कम्युनिस्ट विचार आफैंमा गलत होइन — गलत त त्यस विचारको प्रयोग हो, जब त्यो जनताको मुक्तिको साधन नभई सत्ताको सीढी बन्छ। विचार तब मरिन्छ, जब चरित्र भ्रष्ट हुन्छ। आजको आवश्यकता नयाँ आन्दोलन होइन, पुरानो विचारको पुनःशुद्धीकरण हो — जहाँ समानता नारामा होइन, व्यवहारमा देखियोस्; र जनताको अधिकार नेताको सम्पत्ति नबनोस्।

“कम्युनिस्ट हुनु घमण्ड होइन, जिम्मेवारी हो।

तर जब विचारभन्दा शक्ति ठूलो बन्छ, आन्दोलन होइन — व्यापार जन्मिन्छ।”

नेपालको राजनीति आज संक्रमणमा होइन, मूल्य–संकटमा छ। र यो संकटको मूल कारण विचारको पतन हो। जनताको पक्षधर भनिनेहरू जनतामाथि शासन गर्ने मनोवृत्तिले ग्रस्त भएका छन्।

अब समय आएको छ — विचारको नाममा भइरहेको व्यापारको अन्त्य र सच्चा सामाजिक न्यायका लागि विचार र व्यवहारबीचको पुल पुनःनिर्माण गर्न।

नयाँ पुस्ताको राजनीतिक चेतना, नयाँ वैकल्पिक सोच र उत्तरदायी शक्तिहरूको उदय नै अबको नेपालको आशा हो।

                  –   बिरेन्द्र बहादुर सिंह